KARAI MUNGGA HTA DE DA AI MYU TSAW MYIT SAKSE (1)

Amyu sha langai mungkan pinra hta nga pra na ahkang jaw ai gaw Karai Kasang nan re. Karai gaw mungdan yawng hpe mung, myu sha yawng hpe mung hpan da ai hte madu up hkang nga ai hkaw hkam ni a hkaw hkam, madu ni yawng a madu re (Kasa 17:26-28).
Dai rai yang tinang a myu sha ni a ningtsa hpa baw lit magam nga a ta? Amyu shayi shadang sha langai hku nna Karai a man hta tinang a myu sha ni a ntsa hpa baw, kaning re lit magam ni nga a ta? Ndai gabaw anhte a matu aten hte laika man kadun hta jahta na grai dam la na re. Rai tim, anhte yawng myit hkrum ai mahtai langai gaw, tinang a myu sha ni a ningtsa tinang tsaw ra ra ai. Myu tsaw myit hpe lachyum amyu myu hku shaleng da ma ai. Chyum laika hta Israela masha ni a myu tsaw myit a lam hpe hka ja yu yang Karai a mungga hte kapyawn hkri shawn da ai hpe mu lu ai.

Sakse nkau hpe yu ga.
(1). Shawng ningnan Abraham hpe Israela amyu sha ni a kaji kawa tai na matu shaga la ai aten kaw nna, Karai jaw ai ga sadi hta shi a myu hpe shaman ya na lam ga shadi lawm nga ai. Dai kaw nna Abraham a myit masin hta shi a myu hpe tsawra ai hta Karai a mungga hte maren tsawra na sharin la nu ai (N.N 12:10-3).

(2). Karai Kasang nan tinang a myu sha hpe Karai a mungga hte maren tsaw ra chye na sharin ya sai.
aa). Israela myu sha ni hta matsan ai masha n nga u ga myu sha shada garum la na mungga (Tara J 15:4-8); Yi hkau na nai mam yawng hpe ma hkra tsai hkra n mai dan la kau ai. Nkau hpe matsan mayam hte maigan masha ni a matu ngam da ya mu (Tara J 24:19-22).
bb). Myu hpu naw shada shut yang matai n mai htang ai. Mara raw dat ya ra ai. Htingbu wa hpe tinang hte maren tsaw ra ra ai (Jaw Jau 19:18).
cc). Karai gaw Mawshe hpe shaga ai shaloi ngai gaw Abraham, Isak, Yaku ni a Karai re nga ai. Amyu aru arat langai hpang langai hte rau nga ai, shanhte hpe ga sadi jaw da ai Karai ngai re. ya aten hta, nang mung na a myu sha ni hpang de sa nna shanhte hpe mayam prat kaw na mawai la ai hta woi awn shangun ai.(Pru 3: 6-10).
dd). Israela myu sha ni malap n lu ai labau mabyin langai gaw Yosep gaw kahpu ni yawng hte shanhte a dinghku nta masha yawng, hte kawa Yaku hpe shi nga mu nga mai ai Egutu mung de shaga la ai (N.N 46). Myu hpu nau yawng hpe Yosep tsaw ra myit madun ai gaw, Israela matu mara ni shada tsawra na matu n-gun jat, ban ya ai mabyin rai nga ai (Kaga sakse law law nga nga ai).
(3) Shanhte yawng gaw, Karai hpe chye ai hte yawng a matu Karai a mungga ga sadi nga ai hpe shanhte hkam la ma ai. Mawshe a aten kaw na Sina bum hta Israela masha ni yawng a man hta nan Karai mungga hpe jaw sai. (Dai gaw anhte yawng a matu Karai mungga jaw da sai. Anhte gaw Karai a mungga hta langai sha rai ra ai ngu ai myu tsaw myit hpe shangai la lu ma ai).
(4) Israela myu sha ni yawng Karai a mungga hpe prat mi hte prat mi lahpa galai nna sharin hkam la ma ai. Karai a mungga hpe myu sha ni yawng hte seng ai bungli langai hku hkam la ma ai. Ga shadawn, Ga Shaka Dingsa hte Ningnan aten a lapran n hpatwat aten silent years hta Yuda ga n shaga mat sai, Greek ga sha shaga mat ai Jews masha ni Karai a mungga lu hti na matu, Septuagint ngu ai Gasha Shaka Dingsa hpe Greek ga hku ka gale nna tinang myu shani Karai a mungga hta asak hkrung lu na matu ka lajang ma ai. Ndai chyum laika hpe B.C 250 hta chyum ninghkring marai 72 ka lajang da ma ai.
(5). Amyu shada tsawra ai ngu ai hpe Karai a mungga sakse hte shadawn ma ai. Ga shadawn, maigan myu hpe Israela shayi sha n jaw sha ai gaw, matu gadoi ai amyu n re majaw ngu hkam la ma ai (N.N 34: 1-31).
(6). Hkaw hkam jan Eshta lakhtak aten hta Israela myu sha ni yawng lawt lu na matu Eshta jaw a matsun gaw 3 ya lusha gam kyu hpyi na matu rai nga ai (Tinang a myu hpe tsaw ra ai majaw shalawt la mayu ai hkaw hkam jan Eshta a ladat gaw, Karai a mungga matsun hta ningpawt nhpang la nga ai. Tinang amyu hpe Karai a mungga hte maren tsawra ai sakse kaba langai re (Eshta 4:15).

Amyu hpe tsaw ra ai ngu ai hta Karai a mungga hte maren tsaw ra ai gaw, tinang a myu sha ni hpe Karai a shaman chyeju hkam la shangun ai mahkrun re. Karai a shagrau sha a ai chyeju hpe hkam la lu na lam madun ai mung re. Tinang a myu hpe Karai a tsawra myit, Karai a mungga n lawm ai sha tsaw ra ai tsawra myit gaw, kung hpan ai tsaw ra myit n re. Tinang kaw ganing re magam bungli galaw nga ai rai tim, tinang nga ai shara hte magam bungli hku nna tinang a myu sha ni hpe tsawra ai myit hte sakse tai mai nga ai. Tinang a myu sha hpe tsaw ra ai ngu ai hta kaga mungkan amyu masha ni hpe hpa zawn n sawn kau na hpe tsun mayu ai mung n rai nga ai.
* Myit yu na lam: Ti nang a myu hpe Karai a mungga hte, Karai a tsaw ra myit hte tsawra ai sakse hpa baw madun dan yu sai kun?

********************

KARAI MUNGGA HTA DE DA AI MYU TSAW MYIT SAKSE (2)
Yawshu 22-23 hta du ai shaloi Yawshu gaw shi a myu sha ni hpe ga sadi mungdan garan jaw ngut sai, asak aprat mung kaba sai hte shi a hpang jahtum aten ni magang wa sai hpe dum chye nga ai. Ndai mungga hta Israela masha ni a Karai a mungga hta ningpawt de da ai myu tsaw myit hpe anhte hka ja lu ga ai.
(1) Rubin, Gat hte Manashe myu sha chyen mi gaw, Yawdan hta sinpraw hkran hta lamu ga masat la sai. Rai tim shanhte a kahpu kanau ni tinang a buga mungdan garai n masat la lu shi ai. Hpyen ni hte naw gasat nna tinang a mungdaw buga hpe masat la ra ai majaw, Yawdan hka rap nna shanhte a kahpu kanau ni hpe rau hpyen gasat garum ma ai (Ndai nan shanhte shada da hta tingyeng myit n rawng sha shada myit hkrum let yu tsang hpe arau jawm hkrum na matu Mawshe jaw da ai mungga tara re).
(2) Ya ngam ai kahpu kanau ni tinang a buga ginra masat la lu masai hte maren dai buga (Yawdan hka sinpraw hkran) de nhtang wa mat ma sai. Buga ginra kaga de nga pra na tinang a sai daw sai chyen hpe shakram ai Yawshu a mungga gaw, shi a shinggyim numhtet numra mungga n rai, Karai a mungga hte maren sha shakram ga tsun let shaman ga jaw dat wu ai. Shi a shakram mungga hta, "ya chyawm gaw, nanhte a Karai Kasang Yehowa ga ndat nga ai hte maren nanhte a nhpu nnau ni hpe ban sa shangun mu ai; dai re ai majaw nanhte nhtang nna Yawdan hka wora hkran e Yehowa a shangun kasa Mawshe nanhte hpe jaw da aim nanhte a ndum nta nanhte Madu lu ai Sali ga dem bai wa ma nu" nga ai (Yaw 22:4). Lachyum gaw shanhte kahpu kanau ni n ban sa yang shanhte sai daw sai chyen myu sha ni mung simsa ai lam nnga ai ngu lachyum pru nga ai. Ndai mungga hte mahkrum madup gaw Israela myu sha ni shada makai hkak myit hkrum mang-rum nga lu na hpe sharin ya nga ai.

(3).Yawshu a shakram mungga hta Karai Kasang hpe n malap na hte makam masham hta ngang kang nga na hpe ahkyak da shadum dat nga ai.
"jep ai tara hpe hkan shatup nna nanhte a myit masin mahkra hte kraw lawang mahkra hte nanhte a Karai Kasang Yehowa hpe tsaw ra nna shi a lam shagu hta hkan nang let, shi hkang da ai ga madat, shi hta shamyet shanat nna, shi a magam gun hpai lu na, shaja nga mu, ngu nna tsun wu ai (Yawshu 22:5). Yawshu a mungga hta myu hpe tsaw ra na matu sha n rai, grau nna Karai a mungga hte maren asak hkrung na sharin ya nga ai. Karai a mungga hta ningpawt da ai myu tsaw myit hpe sharin ya nga ai.

(4). Dai hpang Yawdan hka sinpraw hkran maga nga ai amyu sha masum rai nga ai Rubin Gat, hte Manashe myu chyen mi gaw, Yawdan hka makau hta dan hkung ai tawn hkungri kaba hpe gaw tawn ma ai lam hpe ngam ai Israela myu sha 9 ½ na ma ai. Ndai myu sha 2 ½ gaw Karai shaje (Maigan hpara) ni hpe nawku daw jaw na matu ndai zawn tawn hkungri kaba galaw da masai ngu mahtai la nna shanhte hpe gasat na matu hkyen lajang ma ai. (Ndai mabyin gaw shada chye na shut ai mabyin langai re. Ngam ai myu sha ni gaw la ma ndai amyu (Rubin, Gat hte Manashe ½ gaw teng sha maigan hpara hpe naw ku na matu tawn hkungri galaw da ai rai yang tinang a kahpu kanau hpe mungga hte nhtan shai sai re majaw gasat nna sharin shadum la na matu rai ma ai). Tinang a myu sha ni Karai a mungga kaw na daw hka mat wa na hpe grai tsang ai, n ra sharawng ai myu tsaw myit masin nan rai nga ai (Yawshu 22: 10-12).
(5). Dai shaloi shanhte gaw, ndai tawn hkungri hpe gaw tawn da ai gaw, maigan hpara hpe naw ku na matu hkyen lajang ai n rai. Htawm hpang shanhte a kashu kasha ni a prat du ai shaloi shanhte a kashu kasha nig aw, Yawdan hka sinpraw hkran hta nga ai ni re majaw, Karai Kasang hte n seng ai amyu ni, Israela amyu sha ni hte n seng ai amyu ni ngu masat kau ya na hpe tsang ai majaw, galaw ai amu re hpe sanglang tsun da ma ai (Yawshu 22: 27-29).Ndai mahtai hpe yu ai shaloi mung Rubin, Gat hte Manashe ½ ni gaw, shanhte a kashu kasha ni a prat ban a matu du hkra tsan tsan myit sawn yu nna, shanhte a kashu kasha ni gaw Karai Kasang hte seng ai amyu ai, Israela amyu sha ni nan re hpe labau sakse ngam nga hkra ndai zawn tawn hkungri galaw da ma ai. Htawm hpang e shangai nga pra wa na tinang a kashu kasha ni hpe tsaw ra ai myu tsaw myit hpe Karai hpe nawku ai makam masham sakse (tawn hkungri kaba) hte labau sakse ngam da mayu ma ai. Karai a mungga, makam masham sakse ngam day a mayu ai myu hpe tsaw ra ai kanu kawa, kaji kawa, ningbaw ningla law law anhte Jinghpaw Wunpawng myu sha ni hta mung law htam wa ga.

(6). Yawshu 23 hta Yawshu a hpang jahtum shi a myu sha ni hpe shakram numhtet ga tsun ai mungga re. Dai hta mung; shi a myu sha ni maigan hpara hpang de lam n dam na matu, hte Karai a mungga hta sha manoi asak hkrung nga na matu, (daw kaji 7-8b), tinang a kashu kasha ni hpe maigan (Karai hpe n kam sham n naw ku ai maigan ni) kashu kasha ni hpe num jaw num ya n-galaw matu (daw kaji 12) shadum nga ai. Lahta na mabyin hte mungga ni hte maren Israela masha ni a myu tsaw myit gaw Karai a mungga hte matut mahkai nga ai hpe mu lu ai.

* Myit yu na lam: Ndai zawn re myu tsaw myit shan hte hta gara hku shangai la lu ma ta?